Katedra (obecnie Zakład) Historii Doktryn Politycznych i Prawnych UJ jest pierwszą i najstarszą katedrą tej dyscypliny naukowej w Polsce. Powstała w roku akademickim 1961/1962, wyodrębniając się z funkcjonującej na Wydziale Prawa UJ Katedry Prawa Państwowego. W l. 1969–2001 wchodziła w skład Instytutu Nauk Politycznych UJ, a od 1 X 2001 r. (po zmianach organizacyjnych związanych z utworzeniem Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, w obręb którego wszedł Instytut) działa w ramach Wydziału Prawa i Administracji UJ. Twórcą i pierwszym kierownikiem Katedry był profesor Konstanty Grzybowski (1901–1970). Po tragicznej śmierci profesora, stanowisko kierownika Katedry objął jego uczeń, profesor Marek Sobolewski (1925–1983).
W latach 1983-2018 kierownikiem Katedry był profesor Michał Jaskólski (ur. 1946). Od 2018 do 2021 funkcję tę pełniła profesor Krystyna Chojnicka, natomiast w 2021 r. kierownictwo Zakładu objęła dr. hab Iwona Barwicka-Tylek.
Wśród wychowanków Katedry znajdują się m.in. profesorowie: Bogdan Szlachta, Włodzimierz Bernacki i Arkady Rzegocki, zatrudnieni w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ. Obecnie w Zakładzie, oprócz prof. dr hab. Krystyny Chojnickiej, zatrudnionych jest troje adiunktów: dr hab. Iwona Barwicka-Tylek (kierownik Zakładu), dr Jacek Malczewski, dr Agnieszka Czarnecka, oraz asystent, dr Anna Ceglarska
W Katedrze swoje rozprawy doktorskie przygotowywało także wielu doktorantów, studiujących zarówno w trybie stacjonarnym jak i niestacjonarnym. W ostatnich latach tytuł doktora uzyskali:
w 2017 r.: dr Kuba Gąsiorowski, dr Anna Ceglarska
w 2018 r.: dr Marcin Tomasiewicz
w 2019 r.: dr Katarzyna du Vall
w 2022 r.: dr Piotr Ekchardt
HISTORIA DOKTRYN POLITYCZNYCH I PRAWNYCH to dyscyplina z zakresu nauk historyczno‐prawnych, wykładana jako przedmiot na studiach prawniczych i politologicznych. Jej podstawowy zakres ukształtował się około połowy XIX w.; w tym czasie bowiem ukazały się fundamentalne dla tej dyscypliny rozwoju dzieła F.J. Stahla i P. Janeta, a wkrótce po nich J.C. Bluntschliego. Przełom wieku XIX i XX przyniósł prace L. Gumplowicza, Cziczerina, Dunninga i Pollocka. Wszystkie te dzieła, będące w większości bardzo obszernymi syntezami, tworzyły kształt dyscypliny, której miejsce wśród innych dyscyplin historyczno‐prawnych było już ugruntowane. W następnych latach pojawiły się m.in. wybitne dzieła G. Moski, B. Russella, G.H. Sabine'a czy G. Catlina. Na gruncie polskim w dwudziestoleciu międzywojennym również powstały syntetyzujące prace E. Jarry i E. Krzymuskiego.
Kwestią sporną pozostawała sama nazwa tej dyscypliny. Historia doktryn była bowiem w dziełach tych auto‐ rów nazywana historią: „filozofii politycznej" (Janet), „filozofii prawa" (Stahl, Jarra, Krzymuski, Peretiatkowicz), „teorii politycznych" (Dunning, Sabine), „teorii państwa" (Gumplowicz), a także „doktryn politycznych" (Cziczerin, Mosca). Pewną zgodność osiągali natomiast ci dziewiętnastowieczni autorzy w odniesieniu do przedmiotu i zakresu swych zainteresowań, identyfikując historię doktryn z historią systemów, którą uprawiali wielcy myśliciele pokroju Platona, Arystotelesa, św. Tomasza, N. Machiavellego, J. Bodina czy K. Monteskiusza. W ten sposób tworzyła się swoista elitar‐ na koncepcja., która wywodziła się wprawdzie z różnych przesłanek filozoficzno‐światopoglądowych (idealizm, socjologizm etc.), ale była wyrazem przeświadczenia, że doktryna to tylko taki system poglądów, który przynosi odpowiedź na wszystkie lub niemal wszystkie pytania dotyczące państwa i prawa, i który ponadto opiera się na zwartych założe‐ niach filozoficznych i jednolitej metodologii.
Od koncepcji tej już pod koniec XIX w. zaczęto odstępować, sięgając do coraz szerszej bazy źródłowej, a nawet poszerzając horyzont badań o zjawiska z zakresu myśli politycznej związanej z życiem i praktyką, obejmując więc wszelkie jej przejawy — z ideologią i programami partii politycznych na czele. (...) Dzisiejszy obraz historii doktryn, bez względu na zakorzenioną w danym kraju nazwę, charakteryzuje się niezwykle szerokim polem badawczym i ujęciami interdyscyplinarnymi (J. Barion, L. Strauss, J. Cropsey i in.). Takie ujęcia są wynikiem nie tylko wielości i różnorodności źródeł, ale także szerokiego definiowania samego pojęcia „doktryna", w której obrębie znalazły się zatem elementy innych dziedzin, gałęzi i dyscyplin wiedzy, by wymienić tu — obok tradycyjnie wspominanych filozofii i prawa — także ekonomię, socjologię, religioznawstwo, etnologię i wiele innych. We współczesnych syntezach daje się ponadto zauważyć odejście od tradycyjnych ujęć europocentrycznych i uwzględnianie doktryn pochodzących z innych obszarów tradycji i kultur politycznych świata oraz z innych systemów polityczno‐prawnych.
Akademickie i dydaktyczne funkcje tego przedmiotu są bogate i zróżnicowane. Należąc do dziedziny nauk historyczno‐prawnych, historia doktryn podsumowuje niejako wiedzę z tego zakresu, wzbogacając słuchaczy o niezbędną dla prawnika czy politologa sumę wiadomości teoretycznych w aspekcie historycznym. Zarazem wprowadza ona studenta w krąg filozofii prawa, w teorię polityki, zapewnia też historyczno‐teoretyczne podstawy prawa konstytucyjnego bądź administracyjnego. Trafnie ujął to H. Olszewski: „Uczy szacunku do dialektyki [...] sprzyja kompleksowemu ujmowaniu zjawisk społecznych i politycznych, skłania do refleksji nad ustrojem, polityką i władzą, przestrzega przed autorytatywnością twierdzeń i pobudza do ostrożności w formułowaniu prognoz".
prof. dr hab. Michał Jaskólski